Poems

زندانی مرگند همه خلق يقين دان               محبوس تو را از تک زندان نرهاند
سیمرغ کوه قاف پريدن گرفت باز                مرغ دلم ز سينه پريدن گرفت باز
استيزه مکن مملکت عشق طلب کن             کين مملکتت از ملک الموت رهاند
شمس تبريزی تويی خرشيد اندر ابر حرف           چون بر آمد آفتابت محو شد گفتارها
در خواب دوش پيری در کوی عشق ديدم                 با دست اشارتم کرد که عزم سوی ما کن

برگزيده اشعار شاعران بزرگ پارسی (جهت آشنايی)

به نام خداوند جان و خرد                                                                                     کزین برتر اندیشه برنگذرد
خداوند نام و خداوند جای                                                                                     خداوند روزی ده رهنمای
خداوند کیوان و گردان سپهر                                                                                 فروزنده ماه و ناهید و مهر
ز نام و نشان و گمان برترست                                                                           نگارنده​ی بر شده پیکرست
خرد را و جان را همی سنجد اوی                                                            در اندیشه​ی سخته کی گنجد اوی
توانا بود هر که دانا بود                                                                                            ز دانش دل پیر برنا بود
از این پرده برتر سخن​گاه نیست                                                               ز هستی مر اندیشه را راه نیست
نبشته من این نامه​ی پهلوی                                                                              به پیش تو آرم مگر نغنوی
گشتاده زبان و جوانیت هست                                                                        سخن گفتن پهلوانیت هست
شو این نامه​ی خسروان بازگوی                                                                         بدین جوی نزد مهان آبروی
چو آورد این نامه نزدیک من                                                                             برافروخت این جان تاریک من
ترا دانش و دین رهاند درست                                                                            در رستگاری ببایدت جست
وگر دل نخواهی که باشد نژند                                                                       نخواهی که دایم بوی مستمند
به گفتار پیغمبرت راه جوی                                                                               دل از تیرگیها بدین آب شوی
چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی                                                                           خداوند امر و خداوند نهی
نبی آفتاب و صحابان چو ماه                                                                       به هم بسته​ی یکدگر راست راه
منم بنده​ی اهل بیت نبی                                                                             ستاینده​ی خاک و پای وصی
حکیم این جهان را چو دریا نهاد                                                                              برانگیخته موج ازو تندباد
چو هفتاد کشتی برو ساخته                                                                                   همه بادبانها برافراخته
یکی پهن کشتی بسان عروس                                                                      بیاراسته همچو چشم خروس
محمد بدو اندرون با علی                                                                                  همان اهل بیت نبی و ولی
خردمند کز دور دریا بدید                                                                                        کرانه نه پیدا و بن ناپدید
بدانست کو موج خواهد زدن                                                                       کس از غرق بیرون نخواهد شدن
به دل گفت اگر با نبی و وصی                                                                            شوم غرقه دارم دو یار وفی
همانا که باشد مرا دستگیر                                                                                    خداوند تاج و لوا و سریر
خداوند جوی می و انگبین                                                                        همان چشمه​ی شیر و ماء معین
اگر چشم داری به دیگر سرای                                                                           به نزد نبی و علی گیر جای
گرت زین بد آید گناه منست                                                                    چنین است و این دین و راه منست
برین زادم و هم برین بگذرم                                                                            چنان دان که خاک پی حیدرم
دلت گر به راه خطا مایلست                                                                      ترا دشمن اندر جهان خود دلست
نباشد جز از بی​پدر دشمنش                                                                        که یزدان به آتش بسوزد تنش
هر آنکس که در جانش بغض علیست                                                                 ازو زارتر در جهان زار کیست
همه نیکی ات باید آغاز کرد                                                                              چو با نیکنامان بوی همنورد
کزین نامور نامه​ی شهریار                                                                                 به گیتی بمانم یکی یادگار
تو این را دروغ و فسانه مدان                                                                             به رنگ فسون و بهانه مدان
ازو هر چه اندر خورد با خرد                                                                                   دگر بر ره رمز و معنی برد
یکی نامه بود از گه باستان                                                                                  فراوان بدو اندرون داستان
یکی پهلوان بود دهقان نژاد                                                                                دلیر و بزرگ و خردمند و راد
پژوهنده​ی روزگار نخست                                                                            گذشته سخنها همه باز جست
ز هر کشوری موبدی سالخورد                                                                          بیاورد کاین نامه را یاد کرد
بپرسیدشان از کیان جهان                                                                                     وزان نامداران فرخ مهان
که گیتی به آغاز چون داشتند                                                                        که ایدون به ما خوار بگذاشتند
چه گونه سرآمد به نیک اختری                                                                           برایشان همه روز کند آوری
بگفتند پیشش یکایک مهان                                                                       سخنهای شاهان و گشت جهان
چو بنشیند ازیشان سپهبد سخن                                                                         یکی نامور نافه افکند بن
چنین یادگاری شد اندر جهان                                                                                برو آفرین از کهان و مهان

شمس الدين محمد حافظ شيرازی (ديوان)

آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند                                         بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند
اول به بانگ نای و نی آرد به دل پیغام وی                                       وان گه به یک پیمانه می با من وفاداری کند
دلبر که جان فرسود از او کام دلم نگشود از او                                     نومید نتوان بود از او باشد که دلداری کند
مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هر دم                                     جرس فریاد می​دارد که بربندید محمل​ها
شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل                                           کجا دانند حال ما سبکباران ساحل​ها
ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی                                                 دل بی تو به جان آمد وقت است که بازآیی
دایم گل این بستان شاداب نمی​ماند                                                          دریاب ضعیفان را در وقت توانایی
مشتاقی و مهجوری دور از تو چنانم کرد                                                کز دست بخواهد شد پایاب شکیبایی
ای درد توام درما در بستر ناکامی                                                       و ای یاد توام مونس در گوشه تنهایی
در دایره قسمت ما نقطه تسلیمیم                                           لطف آن چه تو اندیشی حکم آن چه تو فرمایی
زین دایره مینا خونین جگرم می ده                                                    تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی
با مدعی مگویید اسرار عشق و مستی                                                   تا بی​خبر بمیرد در درد خودپرستی
عاشق شو ار نه روزی کار جهان سر آید                                              ناخوانده نقش مقصود از کارگاه هستی
صحبت حکام ظلمت شب یلداست                                                                نور ز خورشید جوی بو که برآید
بر در ارباب بی​مروت دنیا                                                                      چند نشینی که خواجه کی به درآید
بلبل عاشق تو عمر خواه که آخر                                                                باغ شود سبز و شاخ گل به بر آید
غفلت حافظ در این سراچه عجب نیست                                                     هر که به میخانه رفت بی​خبر آید
برو به کار خود ای واعظ این چه فریادست                                                   مرا فتاد دل از ره تو را چه افتادست
میان او که خدا آفریده است از هیچ                                                     دقیقه​ایست که هیچ آفریده نگشادست
به کام تا نرساند مرا لبش چون نای                                                    نصیحت همه عالم به گوش من بادست
گدای کوی تو از هشت خلد مستغنیست                                               اسیر عشق تو از هر دو عالم آزادست
بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت                                  و اندر آن برگ و نوا خوش ناله​های زار داشت
گفتمش در عین وصل این ناله و فریاد چیست                                   گفت ما را جلوه معشوق در این کار داشت
یار اگر ننشست با ما نیست جای اعتراض                                        پادشاهی کامران بود از گدایان عار داشت
خوش می​کنم به باده مشکین مشام جان                                               کز دلق پوش صومعه بوی ریا شنید
سر خدا که عارف سالک به کس نگفت                                                   در حیرتم که باده فروش از کجا شنید
ساقی بیا که عشق ندا می​کند بلند                                                کان کس که گفت قصه ما هم ز ما شنید
ما می به بانگ چنگ نه امروز می​کشیم                                           بس دور شد که گنبد چرخ این صدا شنید
بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم                                    فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد                                   من و ساقی به هم سازیم و بنیادش براندازیم
چو در دست است رودی خوش بزن مطرب سرودی خوش         که دست افشان غزل خوانیم و پاکوبان سر اندازیم
یکی از عقل می​لافد یکی طامات می​بافد                                        بیا کاین داوری​ها را به پیش داور اندازیم
بیا که قصر امل سخت سست بنیادست                                                        بیار باده که بنیاد عمر بر بادست
غلام همت آنم که زیر چرخ کبود                                                                 ز هر چه رنگ تعلق پذیرد آزادست
جان بی جمال جانان میل جهان ندارد                                                     هر کس که این ندارد حقا که آن ندارد
با هیچ کس نشانی زان دلستان ندیدم                                                        یا من خبر ندارم یا او نشان ندارد
سرمنزل فراغت نتوان ز دست دادن                                                       ای ساروان فروکش کاین ره کران ندارد
احوال گنج قارون کایام داد بر باد                                                             در گوش دل فروخوان تا زر نهان ندارد
لاف عشق و گله از ياز زهي لاف دروغ                                                عشق بازان چنين . مستحق هجرانند
چو باد عزم سر کوی یار خواهم کرد                                                نفس به بوی خوشش مشکبار خواهم کرد
به هرزه بی می و معشوق عمر می​گذرد                                                بطالتم بس از امروز کار خواهم کرد
هر آبروی که اندوختم ز دانش و دین                                                             نثار خاک ره آن نگار خواهم کرد
چو شمع صبحدمم شد ز مهر او روشن                                              که عمر در سر این کار و بار خواهم کرد
به یاد چشم تو خود را خراب خواهم ساخت                                             بنای عهد قدیم استوار خواهم کرد
صبا کجاست که این جان خون گرفته چو گل                                            فدای نکهت گیسوی یار خواهم کرد
نفاق و زرق نبخشد صفای دل حافظ                                                  طریق رندی و عشق اختیار خواهم کرد
حال خونین دلان که گوید باز                                                                          و از فلک خون خم که جوید باز
شرمش از چشم می پرستان باد                                                                         نرگس مست اگر بروید باز
هر که چون لاله کاسه گردان شد                                                                   زین جفا رخ به خون بشوید باز
بس که در پرده چنگ گفت سخن                                                                             ببرش موی تا نموید باز
زین آتش نهفته که در سینه من است                                             خورشید شعله​ایست که در آسمان گرفت
می خور که هر که آخر کار جهان بدید                                                      از غم سبک برآمد و رطل گران گرفت
بر برگ گل به خون شقایق نوشته​اند                                          کان کس که پخته شد می چون ارغوان گرفت
باده صافی شد و مرغان چمن مست شدند                                              موسم عاشقی و کار به بنیاد آمد
زیر بارند درختان که تعلق دارند                                                             ای خوشا سرو که از بار غم آزاد آمد
در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی                                                      خرقه جایی گرو باده و دفتر جایی
دل که آیینه شاهیست غباری دارد                                                         از خدا می​طلبم صحبت روشن رایی
کشتی باده بیاور که مرا بی رخ دوست                                              گشت هر گوشه چشم از غم دل دریایی
این حدیثم چه خوش آمد که سحرگه می​گفت                                          بر در میکده​ای با دف و نی ترسایی
گر مسلمانی از این است که حافظ دارد                                                             آه اگر از پی امروز بود فردایی
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد                                      نهال دشمنی برکن که رنج بی​شمار آرد
شب صحبت غنیمت دان که بعد از روزگار ما                                بسی گردش کند گردون بسی لیل و نهار آر
بهار عمر خواه ای دل وگرنه این چمن هر سال                            چو نسرین صد گل آرد بار و چون بلبل هزار آرد
ای مدعی برو که مرا با تو کار نیست                                                   احباب حاضرند به اعدا چه حاجت است
دلبر برفت و دلشدگان را خبر نکرد                                                                یاد حریف شهر و رفیق سفر نکرد
یا بخت من طریق مروت فروگذاشت                                                              یا او به شاهراه طریقت گذر نکرد
گفتم مگر به گریه دلش مهربان کنم                                                     چون سخت بود در دل سنگش اثر نکرد
دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمی​ارزد                              به می بفروش دلق ما کز این بهتر نمی​ارزد
به کوی می فروشانش به جامی بر نمی​گیرند                                   زهی سجاده تقوا که یک ساغر نمی​ارزد
شکوه تاج سلطانی که بیم جان در او درج است                            کلاهی دلکش است اما به ترک سر نمی​ارزد
هر آن که کنج قناعت به گنج دنیا داد                                                    فروخت یوسف مصری به کمترین ثمنی
بیا که رونق این کارخانه کم نشود                                                به زهد همچو تویی یا به فسق همچو منی
ز تندباد حوادث نمی​توان دیدن                                                      در این چمن که گلی بوده است یا سمنی
ببین در آینه جام نقش بندی غیب                                                       که کس به یاد ندارد چنین عجب زمنی
از این سموم که بر طرف بوستان بگذشت                                        عجب که بوی گلی هست و رنگ نسترنی
شور شراب عشق تو آن نفسم رود ز سر                                           کاین سر پرهوس شود خاک در سرای تو
دوش می​آمد و رخساره برافروخته بود                                                      تا کجا باز دل غمزده​ای سوخته بود
رسم عاشق کشی و شیوه شهرآشوبی                                                جامه​ای بود که بر قامت او دوخته بود
گر چه می​گفت که زارت بکشم می​دیدم                                               که نهانش نظری با من دلسوخته بود
گفت و خوش گفت برو خرقه بسوزان حافظ                                         یا رب این قلب شناسی ز که آموخته بود
دی پیر می فروش که ذکرش به خیر باد                                                      گفتا شراب نوش و غم دل ببر ز یاد
گفتم به باد می​دهدم باده نام و ننگ                                                      گفتا قبول کن سخن و هر چه باد باد
سود و زیان و مایه چو خواهد شدن ز دست                                          از بهر این معامله غمگین مباش و شاد
بادت به دست باشد اگر دل نهی به هیچ                                              در معرضی که تخت سلیمان رود به باد
حافظ گرت ز پند حکیمان ملالت است                                                          کوته کنیم قصه که عمرت دراز باد
در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کان جا                                            سرها بریده بینی بی جرم و بی جنایت
چشمت به غمزه ما را خون خورد و می​پسندی                                            جانا روا نباشد خون ریز را حمایت
در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود                                              از گوشه​ای برون آی ای کوکب هدایت
از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود                                                     زنهار از این بیابان وین راه بی​نهایت
این راه را نهایت صورت کجا توان بست                                               کش صد هزار منزل بیش است در بدایت
آتش رخسار گل خرمن بلبل بسوخت                                                         چهره خندان شمع آفت پروانه شد
منزل حافظ کنون بارگه پادشاست                                                             دل بر دلدار رفت جان بر جانانه شد
مرا گر تو بگذاری ای نفس طامع                                                                     بسی پادشایی کنم در گدایی
دوای درد عاشق را کسی کو سهل پندارد                                              ز فکر آنان که در تدبیر درمانند در مانند
چو منصور از مراد آنان که بردارند بر دارند                                        بدین درگاه حافظ را چو می​خوانند می​رانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند                                            که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
شراب تلخ می​خواهم که مردافکن بود زورش                                   که تا یک دم بیاسایم ز دنیا و شر و شورش
کمند صید بهرامی بیفکن جام جم بردار                                که من پیمودم این صحرا نه بهرام است و نه گورش
صبح است ساقیا قدحی پرشراب کن                                                              دور فلک درنگ ندارد شتاب کن
زان پیشتر که عالم فانی شود خراب                                                            ما را ز جام باده گلگون خراب کن
روزی که چرخ از گل ما کوزه​ها کند                                                                 زنهار کاسه سر ما پرشراب کن
صلاح کار کجا و من خراب کجا                                                                 ببین تفاوت ره کز کجاست تا به کجا
دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس                                                        کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا
چه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را                                                         سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا
ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد                                                             چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت                                                   که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش                                                 هر کسی آن درود عاقبت کار که کشت
همه کس طالب یارند چه هشیار و چه مست                         همه جا خانه عشق است چه مسجد چه کنشت
فکر بلبل همه آن است که گل شد یارش                                        گل در اندیشه که چون عشوه کند در کارش
کی شعر تر انگیزد خاط که حزین باشد                                          یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد
هر کو نکند فهمی زین کلک خیال انگیز                                           نقشش به حرام ار خود صورتگر چین باشد
جام می و خون دل هر یک به کسی دادند                                                 در دایره قسمت اوضاع چنین باشد
در مذهب ما باده حلال است ولیکن                                                   بی روی تو ای سرو گل اندام حرام است
تا گنج غمت در دل ویرانه مقیم است                                                        همواره مرا کوی خرابات مقام است
از ننگ چه گویی که ما نام ز ننگ است                                             وز نام چه پرسی که مرا ننگ ز نام است
میخواره و سرگشته  رندیم و نظرباز                                      وان کس که چو ما نیست در این شهر کدام است
ما درس سحر در ره میخانه نهادیم                                                               محصول دعا در ره جانانه نهادیم
در خرمن صد زاهد عاقل زند آتش                                                               این داغ که ما بر دل دیوانه نهادیم
سلطان ازل گنج غم عشق به ما داد                                                            تا روی در این منزل ویرانه نهادیم
در دل ندهم ره پس از این مهر بتان را                                                            مهر لب او بر در این خانه نهادیم
در خرقه از این بیش منافق نتوان بود                                                             بنیاد از این شیوه رندانه نهادیم
چون می​رود این کشتی سرگشته که آخر                                               جان در سر آن گوهر یک دانه نهادیم
یا رب سببی ساز که یارم به سلامت                                                               بازآید و برهاندم از بند ملامت
خاک ره آن یار سفرکرده بیارید                                                            تا چشم جهان بین کنمش جای اقامت
فریاد که از شش جهتم راه ببستند                                                   آن خال و خط و زلف و رخ و عارض و قامت
امروز که در دست توام مرحمتی کن                                                 فردا که شوم خاک چه سود اشک ندامت
ای آن که به تقریر و بیان دم زنی از عشق                                                 ما با تو نداریم سخن خیر و سلامت
آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت                                                  حافظ این خرقه پشمینه بینداز و برو 

مولانا جلال الدين محمد بلخی - ديوان شمس

اينجا کسی است پنهان چون جان و خوشتر از جان                               باغی به من نموده ، ايوان من گرفته
اينجا کسی است پنهان همچون خيال در دل                                             اما فروغ رويش ، ارکان من گرفته
اينجا کسی است پنهان مانند قند در نی                                          شيرين شکر فروشی ، دکان من گرفته
اين کيست اين اين کيست اين شيرين و زيبا آمده                       سرمست و نعلين در بغل در خانه ی ما آمده
خانه درو حيران شده ، انديشه سرگردان شده                     صد عقل و جان اندر پيش بی دست و بی پا آمده
شاد آمدی ، شاد آمدی جادو و استاد آمدی                                    چون هد هد پيغامبری از پيش عنقا آمده
ای آب حيوان در جگر ، هر جور تو صد من شکر                           هر لحظه ای شکلی دگر ، از رب اعلی آمده  
باز آمد آن مغنی ، با چنگ ساز کرده                                                            دروازه بلا را بر عشق باز کرده
خود کشته عاشقان را ، در خونشان نشسته                                         وانگاه بر جنازه ی هر يک نماز کرده
اندک اندک جمع مستان می رسند                                                      اندک اندک می پرستان می رسند
دلنوازان ناز نازان در رهند                                                                         گلعذاران از گلستان می رسند
اندک اندک زين جهان هست و نيست                                                  نيستان رفتند و هستان می رسند
چو غلام آفتابم هم از آفتاب گويم                                      نه شبم ، نه شب پرستم ، که حديث خواب گويم
چو رسول افتابم به خرابه ها بتابم                                                      بگريزم از عمارت ، سخن خراب گويم
چو ز آفتاب زادم ، به خدا که کيقبادم                                            نه به شب طلوع سازم نه ز ماهتاب گوي
دی دامنش گرفتم کای گوهر عطايی                                      شب خوش مگو ، مرنجان ، کامشب ازان مايی
افروخت روی دلکش ، شد سرخ همچو اخگر                               گفتا بس است ، درکش ، تا چند ازين گدايی
ای مرغ عرش آمده در دام آب و گل                                                     در خون خلط و بلغم و صفرا چگونه ای
ای کوه قاف صبر و سکينه ، چه صابری                                               وی عزلتی گرفته چو عنقا ، چگونه ای
ما ز بالايیم و بالا می رويم                                                                             ما زدرياييم و دريا می رويم
ما ازينجا و ازآنجا نيستيم                                                                            ما ز بيجاييم و بيجا می رويم
قل تعالو آيتی است از جذب حق                                                              ما به جذب حق تعالی می رويم
کشتی نوحيم و در طوفان روح                                                               لاجرم بی دست و بی پا می رويم
خوانده ای انا اليه راجعون ؟                                                                           تا بدانی که کجاها می رويم
اين عشق جمله عاقل و بيدار می کشد                                            بی تيغ می برد سر و بی دار می کشد
مهمان او شديم که مهمان همی خورد                                                 یار کسی شديم  که او يار می کشد
همت بلند دار که آن عشق همتی                                                           شاهان برگزيده و احرار می کشد
ای بسا منصور پنهان ز اعتماد جان عشق                                               ترک منبرها بگفته بر شده بر دارها
عاشقان دردکش را در درونه ذوقها                                                            عاقلان تيره دل را در درون انکارها
شب رفت و صبوح آمد ، غم رفت و فتوح آمد                                        خورشيد درخشان شد تا باد چنين بادا
فرعون بدان سختی با آن همه بد بختی                                          نک موسی عمران شد ، تا باد چنين بادا
آن گرگ بدان زشتی ، با جهل و فرامشتی                                         نک يوسف کنعان شد ، تا باد چنين بادا
از اسلم شيطانی ، شد نفس تو ربانی                                             ابليس مسلمان شد ، تا باد چنين بادا
در نيم شبی رسيد شمعی                                                                              در قالب مرده رفت جانی  
دل از سبکی زجای بر جست                                                                                   بنهاد ز عقل نردبانی
بر بام دويد از سرعشق                                                                              می جست ازين خبر نشانی
ناگاه بديد از سر بام                                                                                          بيرون ز جهان ما جهانی
دريای محيط در سبويی                                                                                     در صورت خاک آسمانی
باغی و بهشت بی نهايت                                                                                     در سينه مرد باغبانی
ز خاک من اگر ندم بر آيد                                                                            ازان گر نان پزی مستی فزايد
خمير و نانبا ديوانه گردد                                                                                 تنورش بيت مستانه سرايد 
مرا حق از می عشق آفريده است                                                              همان عشقم اگر مرگم بسايد
منم مستی و اصل من می عشق                                                             بگو از می بجز مستی چه زاي
به برج روح شمس الدين تبريز                                                                           بپرد روح من يک دم نپايد
من خاک پای آن کسم کو دست در مردان زند                                       جانم غلام آن کسی در کيميا آويخته
ای شمس تبريزی برا از سوی شرق کبريا                                           جانها ز تو چون ذره ها در کبريا آويخته
ای نوبهار خندان از لامکان رسيدی                                                   چيزی به يار مانی ، از یار ما چه ديدی
خندان و تازه رويی ، سر سبز و مشکبويی                                          همرنگ يار مايی ؟ يا رنگ ازو خريدی
ای گل چرانخندی ؟ کز هجر باز رستی                                               ای ابر چون نگرييی؟ کز يار خود بريدی
چون می روی بی من مرو ای جان جان بی تن مرو                   وز چشم من بيرون مشو ، ای شعله تابان من
از لطف تو چون جان شدم وزخويشتن پنهان شدم                   ای هست تو پنهان شده در هستی پنهان من
گل جامه در از دست تو ، ای چشم نرگس مست تو                  ای شاخه ها آبست تو  ، ای باغ بی پايان من
يک لحظه داغم می کشی ، يک دم به باغم می کشی           پيش چراغم می کشی تا وا شود چشمان من
چونکه به تبريز چشم شمس حقم را بديد                          گفت حقش ،  پر شدی ؟ گفت که هَل مِن مَزيد ؟
صبحدمی همچو صبح پرده ظلمت دريد                                                 نيمشبی ناگهان صبح قيامت دميد
واسطه ها را بريد ، ديد به خود خويش را                                   آنچه زبانی نگفت ، بی سر و گوشی شنيد
چون در کف سلطان شدم يک حبه بودم ، کان شدم                گر در ترازويم نهی ، می دان که ميزان بشکنم
چرخ ار نگردد گرد دل ، از بيخ و اصلش برکنم                                گردون اگر دونی کند ، گردون گردان بشکنم
حيلت رها کن عاشقا ، ديوانه شو ديوانه شو                                 و اندر دل آتش درآ ، پروانه شو پروانه شو
هم خويش را بيگانه کن ، هم خانه را ويرانه کن                    وانگه بيا با عاشقان هم خانه شو هم خانه شو
بايد که جمله جانشوی ، تا لايق جانان شوی             گر سوی مستان می روی ، مستانه شو مستانه شو

شيخ مصلح الدين سعدی شيرازی (ديوان غزليات)

همه عمر برندارم سر از این خمار مستی                                         که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی
تو نه مثل آفتابی که حضور و غیبت افتد                                            دگران روند و آیند و تو همچنان که هستی
برو ای فقیه دانا به خدای بخش ما را                                           تو و زهد و پارسایی من و عاشقی و مستی
هشیار کسی باید کز عشق بپرهیزد                                                    وین طبع که من دارم با عقل نیامیزد
گر سیل عقاب آید شوریده نیندیشد                                                                ور تیر بلا بارد دیوانه نپرهیزد
تا دل به تو پیوستم راه همه دربستم                                             جایی که تو بنشینی بس فتنه که برخیزد
من ندانستم از اول که تو بی مهر و وفایی                                          عهد نابستن از آن به که ببندی و نپایی
ای که گفتی مرو اندر پی خوبان زمانه                                                  ما کجاییم در این بحر تفکر تو کجایی
پرده بردار که بیگانه خود این روی نبیند                                                     تو بزرگی و در آیینه کوچک ننمایی
عشق و درویشی و انگشت نمایی و ملامت                                          همه سهلست تحمل نکنم بار جدایی
گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم                                            چه بگویم که غم از دل برود چون تو بیایی
از در درآمدی و من از خود به درشدم                                                  گفتی کز این جهان به جهان دگر شدم
گوشم به راه تا که خبر می​دهد ز دوست                                            صاحب خبر بیامد و من بی​خبر شدم
چون شبنم اوفتاده بدم پیش آفتاب                                                    مهرم به جان رسید و به عیوق برشدم
دستم نداد قوت رفتن به پیش یار                                                   چندی به پای رفتم و چندی به سر شدم
تا رفتنش ببینم و گفتنش بشنوم                                                     از پای تا به سر همه سمع و بصر شدم
گویند روی سرخ تو سعدی چه زرد کرد                                                اکسیر عشق بر مسم افتاد و زر شدم
ای ساربان آهسته رو کآرام جانم می​رود                                     وان دل که با خود داشتم با دلستانم می​رود
من مانده​ام مهجور از او بیچاره و رنجور از او                               گویی که نیشی دور از او در استخوانم می​رود
محمل بدار ای ساروان تندی مکن با کاروان                                      کز عشق آن سرو روان گویی روانم می​رود
او می​رود دامن کشان من زهر تنهایی چشان                            دیگر مپرس از من نشان کز دل نشانم می​رود
با آن همه بیداد او وین عهد بی​بنیاد او                                                 در سینه دارم یاد او یا بر زبانم می​رود
بازآی و بر چشمم نشین ای دلستان نازنین                                     کآشوب و فریاد از زمین بر آسمانم می​رود
در رفتن جان از بدن گویند هر نوعی سخن                            من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می​رود
با چابکان دلبر و شوخان دلفریب                                                                بسیار درفتاده و اندک رهیده​اند
هرگز جماعتی که شنیدند سر عشق                                                  نشنیده​ام که باز نصیحت شنیده​اند
گر شاهدان نه دنیی و دین می​برند و عقل                                           پس زاهدان برای چه خلوت گزیده​اند
بر خاک ره نشستن سعدی عجب مدار                                          مردان چه جای خاک که بر خون طپیده​اند
وقتی دل سودایی می​رفت به بستان​ها                                         بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحان​ها
گه نعره زدی بلبل گه جامه دریدی گل                                                         با یاد تو افتادم از یاد برفت آن​ها
ای مهر تو در دل​ها وی مهر تو بر لب​ها                                        وی شور تو در سرها وی سر تو در جان​ها
آن را که چنین دردی از پای دراندازد                                                 باید که فروشوید دست از همه درمان​ها
هر تیر که در کیشست گر بر دل ریش آید                                               ما نیز یکی باشیم از جمله قربان​ها
هر کو نظری دارد با یار کمان ابرو                                                       باید که سپر باشد پیش همه پیکان​ها
گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش                                      می​گویم و بعد از من گویند به دوران​ها
ما را همه شب نمی​برد خواب                                                                               ای خفته روزگار دریاب
در بادیه تشنگان بمردند                                                                                 وز حله به کوفه می​رود آب
خارست به زیر پهلوانم                                                                                  بی روی تو خوابگاه سنجاب
ای دیده عاشقان به رویت                                                                             چون روی مجاوران به محراب
من تن به قضای عشق دادم                                                                               پیرانه سر آمدم به کتاب
زهر از کف دست نازنینان                                                                               در حلق چنان رود که جلاب
دیوانه کوی خوبرویان                                                                                          دردش نکند جفای بواب
سعدی نتوان به هیچ کشتن                                                                                  الا به فراق روی احباب
گروهی همنشین من خلاف عقل و دین من                               بگیرند آستین من که دست از دامنش بگسل
ملامتگوی عاشق را چه گوید مردم دانا                                          که حال غرقه در دریا نداند خفته بر ساحل
ز عقل اندیشه​ها زاید که مردم را بفرساید                                   گرت آسودگی باید برو عاشق شو ای عاقل
سلسله موی دوست حلقه دام بلاست                                   هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست
گر بزنندم به تیغ در نظرش بی​دریغ                                                 دیدن او یک نظر صد چو منش خونبهاست
گر برود جان ما در طلب وصل دوست                                            حیف نباشد که دوست دوستر از جان ماست
دلشده پای بند گردن جان در کمند                                                  زهره گفتار نه کاین چه سبب وان چراس
مالک ملک وجود حاکم رد و قبول                                                  هر چه کند جور نیست ور تو بنالی جفاست
هر که به جور رقیب یا به جفای حبیب                                                     عهد فرامش کند مدعی بی​وفاست
سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست                                    گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست
سر آن ندارد امشب که برآید آفتابی                                                   چه خیال​ها گذر کرد و گذر نکرد خوابی
به چه دیر ماندی ای صبح که جان من برآمد                                                 بزه کردی و نکردند موذنان ثوابی
نفس خروس بگرفت که نوبتی بخواند                                                   همه بلبلان بمردند و نماند جز غرابی
نفحات صبح دانی ز چه روی دوست دارم                                         که به روی دوست ماند که برافکند نقابی
سرم از خدای خواهد که به پایش اندرافتد                                              که در آب مرده بهتر که در آرزوی آبی
دل من نه مرد آنست که با غمش برآید                                                  مگسی کجا تواند که بیفکند عقابی
نه چنان گناهکارم که به دشمنم سپاری                                     تو به دست خویش فرمای اگرم کنی عذابی
دل همچو سنگت ای دوست به آب چشم سعدی                                   عجبست اگر نگردد که بگردد آسیابی
برو ای گدای مسکین و دری دگر طلب کن                                                که هزار بار گفتی و نیامدت جوابی
یکی درخت گل اندر فضای خلوت ماست                                           که سروهای چمن پیش قامتش پستند
مثال راکب دریاست حال کشته عشق                                                 به ترک بار بگفتند و خویشتن رستند
به سرو گفت کسی میوه​ای نمی​آری                                                      جواب داد که آزادگان تهی دستند
به راه عقل برفتند سعدیا بسیار                                                               که ره به عالم دیوانگان ندانستند
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم                                        بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم
به وقت صبح قیامت که سر ز خاک برآرم                              به گفت و گوی تو خیزم به جست و جوی تو باشم
چونست حال بستان ای باد نوبهاری                                                            کز بلبلان برآمد فریاد بی​قراری
ای گنج نوشدارو با خستگان نگه کن                                              مرهم به دست و ما را مجروح می​گذاری
گل نسبتی ندارد با روی دلفریبت                                                       تو در میان گل​ها چون گل میان خاری
ز اول وفا نمودی چندان که دل ربودی                                          چون مهر سخت کردم سست آمدی به یاری
عمری دگر بباید بعد از فراق ما را                                                           کاین عمر صرف کردیم اندر امیدواری
بگذار تا مقابل روی تو بگذریم                                                                     دزدیده در شمایل خوب تو بنگریم
گفتی ز خاک بیشترند اهل عشق من                                                     از خاک بیشتر نه که از خاک کمتریم
از دشمنان برند شکایت به دوستان                                                چون دوست دشمنست شکایت کجا بریم
بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران                                                             کز سنگ گریه خیزد روز وداع یاران
هر کو شراب فرقت روزی چشیده باشد                                                   داند که سخت باشد قطع امیدواران
با ساربان بگویید احوال آب چشمم                                                         تا بر شتر نبندد محمل به روز باران
بگذاشتند ما را در دیده آب حسرت                                                       گریان چو در قیامت چشم گناهکاران
ای صبح شب نشینان جانم به طاقت آمد                                       از بس که دیر ماندی چون شام روزه داران
چندین که برشمردم از ماجرای عشقت                                                       اندوه دل نگفتم الا یک از هزاران
سعدی به روزگاران مهری نشسته در دل                                                 بیرون نمی​توان کرد الا به روزگاران
چندت کنم حکایت شرح این قدر کفایت                                              باقی نمی​توان گفت الا به غمگساران
بسیار سفر باید تا پخته شود خامی                                                  صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی
گر پیر مناجاتست ور رند خراباتی                                            هر کس قلمی رفته​ست بر وی به سرانجامی
فردا که خلایق را دیوان جزا باشد                                                    هر کس عملی دارد من گوش به انعامی
ای بلبل اگر نالی من با تو هم آوازم                                             تو عشق گلی داری من عشق گل اندامی
سعدی به لب دریا دردانه کجا یابی                                                     در کام نهنگان رو گر می​طلبی کامی
برخیز تا یک سو نهیم این دلق ازرق فام را                                       بر باد قلاشی دهیم این شرک تقوا نام را
هر ساعت از نو قبله​ای با بت پرستی می​رود                                توحید بر ما عرضه کن تا بشکنیم اصنام ر
غافل مباش ار عاقلی دریاب اگر صاحب دلی                                       باشد که نتوان یافتن دیگر چنین ایام را
باران اشکم می​رود وز ابرم آتش می​جهد                             با پختگان گوی این سخن سوزش نباشد خام را
سعدی ملامت نشنود ور جان در این سر می​رود                             صوفی گران جانی ببر ساقی بیاور جام را
به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی                              به صد دفتر نشاید گفت حسب الحال مشتاقی
نشان عاشق آن باشد که شب با روز پیوندد                             تو را گر خواب می​گیرد نه صاحب درد عشاقی
مگر شمس فلک باشد بدین فرخنده دیداری                                    مگر نفس ملک باشد بدین پاکیزه اخلاقی
نه حسنت آخری دارد نه سعدی را سخن پایان                            بمیرد تشنه مستسقی و دریا همچنان باقی

آی آدمها
آی آدمها که بر ساحل نشسته شاد و خندانید!
یک نفر در آب دارد می سپارد جان.
یک نفر دارد که دست و پای دائم می زند
روی این دریای تند و تیره و سنگین که می دانید.
آن زمان که مست هستید از خیال دست یابیدن به دشمن,
آن زمان که پیش خود بیهوده پندارید
که گرفتستید دست ناتوانی را
تا توانایی بهتر را پدید آرید,
آن زمان که تنگ می بندید
بر کمرهاتان کمربند,
در چه هنگامی بگویم من؟
یک نفر در آب دارد می کند بیهوده جان قربان!
آی آدمها که بر ساحل بساط دلگشا دارید!
نان به سفره, جامه تان بر تن;
یک نفر در آب می خواند شما را.
موج سنگین را به دست خسته می کوبد
باز می دارد دهان با چشم از وحشت دریده
سایه هاتان را ز راه دور دیده
آب را بلعیده در گود کبود و هر زمان بی تابیش افزون
می کند زین آب ها بیرون
گاه سر , گه پا.
آی آدمها!
او ز راه دور این کهنه جهان را باز می پاید,
می زند فریاد و امید کمک دارد
آی آدمها که روی ساحل آرام در کار تماشائید!
موج می کوبد به روی ساحل خاموش
پخش می گردد چنان مستی به جای افتاده بس مدهوش
می رود نعره زنان, وین بانگ باز از دور می آید:
- " آی آدمها"...
و صدای باد هر دم دلگزاتر,
در صدای باد بانگ او رهاتر
از میان آب های دور و نزدیک
باز در گوش این نداها:
- " آی آدمها...

"نیما یوشیج"

زردها

زردها بیهوده قرمز نشدند
قرمزی رنگ نیانداخته بیهوده بر دیوار
صبح پیدا شده اما آسمان پیدا نیست
صبح پیدا شده اما آسمان پیدا نیست
گرده روشنی مرده برفی . همه کارش آشوب
بر سر شیشه هر پنجره بگرفته قرار
زردها بیهوده قرمز نشدند
قرمزی رنگ نیانداخته بیهوده بر دیوار
صبح پیدا شده اما آسمان پیدا نیست
صبح پیدا شده اما آسمان پیدا نیست
گرده روشنی مرده برفی . همه کارش آشوب
بر سر شیشه هر پنجره بگرفته قرار
من دلم سخت گرفته است از این
میهمان خانه مهمان کش روزش تاریک
من دلم سخت گرفته است از این
میهمان خانه مهمان کش روزش تاریک
که به جان هم نشناخته . انداخته است
چند تن خواب آلود . چند تن ناهموار
چند تن نا هشیار که به جان هم نشناخته . انداخته است
چند تن خواب آلود . مشتی ناهموار
چند تن نا هشیار . چند تن خواب آلود

"نیما یوشیج"

ساده رنگ
آسمان آبي تر
آب آبي تر
من درايوانم رعنا سر حوض
رخت مي شويد رعنا
برگ ها مي ريزد
مادرم صبحي مي گفت :‌ موسم دلگيري است
من به او گفتم : زندگاني سيبي است ‚ گاز بايد زد با پوست
زن همسايه در پنجره اش تور مي بافد مي خواند
من ودا مي خوانم گاهي نيز
طرح مي ريزم سنگي ‚ مرغي ‚ ابري
آفتابي يكدست
سارها آمده اند
تازه لادن ها پيدا شده اند
من اناري را مي كنم دانه به دل مي گويم
خوب بود اين مردم دانه هاي دلشان پيدا بود
مي پرد در چشمم آب انار : اشك مي ريزم
مادرم مي خندد
رعنا هم

"سهراب سپهری"

آب را گل نکنيم
آب را گل نکنیم
در فرودست انگار کفتری می خورد آب
یا که در بیشه ی دور سیره ای پر میشوید
یا در آبادی کوزه ای پر می گردد
.شايد اين آب روان ، مي رود پاي سپيداري ، تا فرو شويد اندوه دلي
دست درويشي شايد ، نان خشكيده فرو برده در آب
زن زيبايي آمد لب رود
:آب را گل نكنيم
روي زيبا دو برابر شده است
!چه گوارا اين آب
!چه زلال اين رود
!مردم بالا دست ، چه صفايي دارند
!چشمه هاشان جوشان ، گاوهاشان شير افشان باد
من نديدم دهشان
بي گمان پاي چپرهاشان جا پاي خداست
ماهتاب آنجا ، مي كند روشن پهناي كلام
بي گمان در ده بالا دست ، چينه ها كوتاه است
مردمش مي دانند ، كه شقايق چه گلي است
بي گمان آنجا آبي ، آبي است
غنچه اي مي شكفد ، اهل ده با خبرند
!چه دهي بايد باشد
!كوچه باغش پر موسيقي باد
مردمان سر رود، آب را مي فهمند
گل نكردنش ، ما نيز
آب را گل نكنيم

"سهراب سپهری"

نشانی

 « خانه دوست کجاست ؟ » در فلق بود که پرسید سوار
آسمان مکثی کرد
رهگذر شاخه نوری که به لب داشت به تاریکی شن ها بخشید
و به انگشت نشان داد سپیداری و گفت :
« نرسیده به درخت ،کوچه باغی است که از خواب خدا سبز تر است
و در آن عشق به اندازه پرهای صداقت آبی است .
می روی تا ته آن کوچه که او پشت بلوغ ، سر بدر می آورد ،
پس به سمت گل تنهایی می پیچی ،دو قدم مانده به گل ،
پای فواره جاوید اساطیر زمین می مانی و ترا ترسی شفاف فرا می گیرد
در صمیمیت سیال فضا ، خش خشی می شنوی ،کودکی می بینی
رفته از کاج بلندی بالا ، جوجه بردارد از لانه نور
و از او می پرسی خانه دوست کجاست .

"سهراب سپهری"

به باغ همسفران
صدا کن مرا
صدای تو خوب است
صدای تو سبزینه ی گیاه عجیبی است
که در انتهای صمیمیت حزن می روید
در ابعاد این عصر خاموش
من از طعم تصنیف در متن ادراک یک کوچه تنهاترم
بیا تا برایت بگویم چه اندازه تنهایی من بزرگ است
و تنهایی من شبیخون حجم تو را پیش بینی نمی کرد
و خاصیت عشق این است
کسی نیست ،
بیا زندگی را بدزدیم ، آن وقت
میان دو دیدار قسمت کنیم
بیا با هم از حالت سنگ چیزی بفهمیم
بیا زودتر چیزها را ببینیم
ببین ، عقربک های فواره در صفحه ی ساعت حوض
زمان را به گردی بدل می کنند
بیا آب شو مثل یک واژه در سطر خاموشی ام
بیا ذوب کن در کف دست من جرم نورانی عشق را
مرا گرم کن
( و یک بار هم در بیابان کاشان هوا ابر شد
و باران تندی گرفت
و سردم شد ، آن وقت در پشت یک سنگ ،
اجاق شقایق مرا گرم کرد )
در این کوچه هایی که تاریک هستند
من از حاصل ضرب تردید و کبریت می ترسم
من از سطح سیمانی قرن می ترسم
بیا تا نترسم من از شهرهایی که خاک سیاشان چراگاه جرثقیل است
مرا باز کن مثل یک در به روی هبوط گلابی در این عصر معراج پولاد
مرا خواب کن زیر یک شاخه دور از شب اصطکاک فلزات
اگر کاشف معدن صبح آمد ، صدا کن مرا
و من ، در طلوع گل یاسی از پشت انگشت های تو ، بیدار خواهم شد
آن وقت
حکایت کن از بمب هایی که من خواب بودم ، و افتاد
حکایت کن از گونه هایی که من خواب بودم ، و تر شد
بگو چند مرغابی از روی دریا پریدند
در آن گیروداری که چرخ زره پوش از روی رؤیای کودک گذر داشت
قناری نخ زرد آواز خود را به پای چه احساس آسایشی بست
بگو در بنادر چه اجناس معصومی از راه وارد شد
چه علمی به موسیقی مثبت بوی باروت پی برد
چه ادراکی از طعم مجهول نان در مذاق رسالت تراوید
و آن وقت من ، مثل ایمانی از تابش « استوا » گرم
تو را در سرآغاز یک باغ خواهم نشانید

"سهراب سپهری"

 جنبش واژه ي زيست
پشت كاجستان ، برف
برف ، يك دسته كلاغ
جاده يعني غربت
باد ، آواز ، مسافر و كمي ميل به خواب
شاخ پيچك ، و رسيدن ، و حياط
من ، و دلتنگ ، واين شيشه ي خيس
مي نويسم ، و فضا
مي نويسم ، و دو ديوار و چندين گنجشك
يك نفر دلتنگ است
يك نفر مي بافد
يك نفر مي شمرد
يك نفر مي خواند
زندگي يعني : يك سار پريد
از چه دلتنگ شدي؟
دلخوشي ها كم نيست : مثلا اين خورشيد
كودك پس فردا
كفتر آن هفته
يك نفر ديشب مُرد
و هنوز، نان گندم خوب است
و هنوز ، آب مي ريزد پايين ، اسب ها مي نوشند
قطره ها در جريان
برف بر دوش سكوت
و زمان روي ستون فقرات گل ياس

"سهراب سپهری"

و پيامي در راه
روزي خواهم آمد و پيامي خواهم آورد
در رگ ها نور خواهم ريخت
و صدا در داد اي سبدهاتان پر خواب سيب آوردم سيب سرخ خورشيد
خواهم آمد گل ياسي به گدا خواهم داد
زن زيباي جذامي را گوشواري ديگر خواهم بخشيد
كور را خواهم گفتم : چه تماشا دارد باغ
دوره گردي خواهم شد كوچه ها را خواهم گشت جار خواهم زد : آي شبنم شبنم شبنم
رهگذاري خواهد گفت : راستي را شب تاريكي است كهكشاني خواهم دادش
روي پل دختركي بي پاست دب اكبر را بر گردن او خواهم آويخت
هر چه دشنام از لب خواهم برچيد
هر چه ديوار از جا خواهم بركند
رهزنان را خواهم گفت : كارواني آمد بارش لبخند
ابر را پاره خواهم كرد
من گره خواهم زد چشمان را با خورشيد ‚ دل ها را با عشق سايه ها را با آب شاخه ها را با باد
و به هم خواهم پيوست خواب كودك را با زمزمه زنجره ها
بادبادك ها به هوا خواهم برد
گلدان ها آب خواهم داد
خواهم آمد پيش اسبان ‚ گاوان ‚ علف سبز نوازش خواهم ريخت
مادياني تشنه سطل شبنم را خواهم آورد
خر فرتوتي در راه من مگس هايش را خواهم زد
خواهم آمد سر هر ديواري ميخكي خواهم كاشت
پاي هر پنجره اي شعري خواهم خواند
هر كلاغي را كاجي خواهم داد
مار را خواهم گفت : چه شكوهي دارد غوك
آشتي خواهم داد
آشنا خواهم كرد
راه خواهم رفت
نور خواهم خورد
دوست خواهم داشت

"سهراب سپهری"